Externe fixateur 

Heeft uw orthopedisch chirurg een externe fixateur geadviseerd voor uw kind? Heeft uw kind een afwijkende stand van een been of arm? Is er een lengteverschil van de benen of armen? Zijn de benen of armen extreem kort? Mogelijk heeft uw kind baat bij behandeling met een externe fixateur. Orthopedie Groot Eindhoven heeft gespecialiseerde (kinder)orthopedisch chirurgen. U kunt met een verwijzing van uw huisarts een afspraak maken. Uw (kinder)orthopedisch chirurg zal onderzoek doen en u de behandelopties uitleggen.

Algemene informatie

Een externe fixateur is een metalen constructie waarmee botdelen in een gewenste stand worden gehouden. De constructie zit aan de buitenzijde van het bot en is met pinnen verbonden met het bot. Meestal gaat het om een eenzijdige fixateur, maar soms zit de fixateur als een ring om het hele lichaamsdeel heen.

Redenen om een externe fixateur te plaatsen

Er zijn diverse indicaties (redenen) om te behandelen met een externe fixateur. Voorbeelden zijn: ernstige botbreuken, correcties van een afwijkende stand van een bot(deel) en verlenging van een bot.

Vóór de operatie

Als het gaat om een been- of voetverlenging, zorg dan dat er vóór de opname een rolstoel met beensteun en krukken in huis zijn. Deze kunnen worden gehuurd of gekocht bij een thuiszorgwinkel in de woonomgeving. Neem ze mee naar het ziekenhuis zodat de fysiotherapeut ze af kan stellen.

De operatie

De operatie vindt meestal plaats onder algehele verdoving (narcose). De kinderorthopedisch chirurg plaatst vervolgens een aantal metalen pennen door de huid in het bot. Met verbindingsstaafjes worden deze pennen met elkaar verbonden, zodat een raamwerk ontstaat. Vervolgens wordt het bot of de botbreuk in de juiste stand gebracht, waarna het raamwerk wordt vastgedraaid.

Mogelijke complicaties en risico's

Geen enkele operatie is zonder risico’s. Ook bij deze operatie is er een kleine kans op complicaties. De meest voorkomende complicaties zijn:

• Infectie

Roodheid en zwelling rondom de pengaten duiden op infectie. Ook wanneer er dik of gekleurd vocht uit de pengaten komt, duidt dit op infectie. Omdat er via de pennen een directe verbinding is tussen de buitenwereld en het lichaam van binnen, komt deze complicatie nogal eens voor. Met een antibioticakuur is het probleem vrijwel altijd snel op te lossen.

• Traag of niet genezen van de breuk (fractuur)

Hiermee bedoelen we dat de breuk niet is vastgegroeid in de tijd die daar normaal voor staat. Dit kan verschillende oorzaken hebben, zoals: verminderde doorbloeding van het bot, een infectie of een onvoldoende stabilisatie van de botbreuk. Een vertraagde genezing kan tot een nieuwe operatie leiden.

• Zenuwuitval

Dit kan zich kenmerken door prikkelingen of tintelingen in de huid, een "dove" plek op de huid of een spier die niet goed meer beweegt. Als dit optreedt, dan wordt de verlenging van arm of been tijdelijk stilgezet.

• Loszittende of bewegende pennen

• Blijvende pijn en/of gevoeligheid van de pengaten

Revalidatie en herstel

Pijnstilling kan plaatsvinden door een slangetje in de rug (epidurale catheter). Dit slangetje wordt op de operatiekamer geplaatst als het kind slaapt. Het blijft een aantal dagen zitten, zonder dat hij/zij er last van heeft. Wèl krijg het kind hierbij ook een slangetje in de blaas om te kunnen plassen. Door de epidurale katheter is het gevoel in de blaas namelijk óók verminderd. Afhankelijk van de ingreep blijven de epidurale katheter en de blaaskatheter enkele dagen zitten. Als de katheters eruit mogen, mag het kind ook weer rustig aan uit bed gaan komen. Dit gaat in overleg met de kinderorthopedisch chirurg.

Vanaf de tweede dag worden de insteekwondjes (pengaten) van de fixateur verzorgd. De verpleegkundige leert u en uw kind hoe dit gaat. De fysiotherapeut komt elke dag langs om te oefenen. Als dit goed gaat, dan mag u met uw kind naar huis toe. Meestal is dit na vijf tot zeven dagen. Het gebruik van crèmes en masseren worden sterk afgeraden.

Verzorging van de externe fixateur

De externe fixateur moet 1x per dag worden verbonden. Is het verband vochtig, dan moet dit vaker.

Benodigdheden:

• Steriele gazen 10x10
• Hibicet
• Alcohol
• Wondverzorgingsset
• Micropore-pleisters
• Wegwerphandschoenen
• Afvalzakje
• Verbandschaar

Werkwijze:

• Leg uw kind in de goede houding
• Desinfecteer uw handen
• Doe de wegwerphandschoenen aan
• Haal de gazen rondom de pennen weg en gooi deze direct in de afvalzak. Doe de handschoenen uit en deponeer deze ook in de afvalzak
• Controleer de pengaten op roodheid, zwelling, afscheiding en weekheid
• Desinfecteer de handen opnieuw
• Trek nieuwe wegwerphandschoenen aan
• Reinig de pengaten en pennen met een steriel gaasje met hibicet vanaf de huid in één beweging naar boven. Gebruik eventueel één pincet uit de wondverzorgingsset. Gebruik na iedere streek een nieuw gaasje. Laat de pengaten één minuut drogen
• Knip met de schaar het steriel gaasje in en leg deze met de 2e pincet om de pinnen heen. Zet het gaasje met een micropore-pleister vast
• Is de huid rondom de pengaten droog, dan hoeven er geen gaasjes meer omheen
• Reinig de pinnen met een steriel gaasje met alcohol (let op dat u de huid niet raakt)

Praktische opmerkingen/tips

Kleding

• Maak de zijnaad van (onder)broeken los en zet er klittenband of lintjes op
• Draag lange broeken met wijde pijpen of maak een ritssluiting in de zijnaad van de broek
• Zet een extra stuk stof tussen de zijnaad van de broek
• Bij een fixateur aan het onderbeen: draag ruimzittende, stevige sportschoenen met veters (geen nieuwe schoenen)
• Bij een fixateur aan de arm: draag T-shirts met lange mouwen
• Draai ‘s nachts een handdoek of beschermhoes rond de fixateur om te voorkomen dat uw kind zich pijn doet

Lichamelijke verzorging

• Vanaf de tweede dag thuis mag uw kind onder de douche. Doe dit dagelijks om de fixateur goed schoon te houden
• Gebruik een zachte douchestraal
• Gebruik geen zeep
• Bij het wassen van de haren is het belangrijk om de fixateur af te dekken met een plastic zak

Belasten/bewegen

• Bij een eenzijdige fixateur tilt u arm, been of voet op zonder aan de fixateur te komen.
• Bij een fixateur die volledig om arm, been of voet heen gaat, een zogenaamde ringfixateur, kan het lichaamsdeel aan de ring worden opgetild
• De orthopedisch chirurg geeft aan of arm, been of voet (beperkt) mag worden belast
• De eerste weken is het belangrijk om arm, been of voet met de fixateur te ondersteunen en hoog te leggen. Voor een fixateur aan de arm betekent dit dat er een mitella (draagdoek) moet worden gedragen. Voor been en voet is het belangrijk om deze op een kussen op een stoel te leggen en niet te lang naar beneden te laten hangen
• De fysiotherapeut zal oefeningen geven voor de gewrichten en spieren
• Bij pijnklachten moet uw kind rust nemen

Reizen

Reizen naar het buitenland raden we af. Bij problemen, bijvoorbeeld een infectie of het loszitten van de fixateur, moet namelijk op korte termijn kunnen worden ingegrepen.

Zonlicht

De fixateur is van metaal en wordt heet door de zon. Dek de fixateur dus af.

Zwembad, zee, strand

• Uw kind mag niet zwemmen met een fixateur. Dit in verband met infectiegevaar
• Bij strandbezoek is het belangrijk om de fixateur goed af te dekken om te voorkomen dat er zand in gaat zitten.

Sporten

Gedurende de behandeling mag er niet worden gesport. Ook fietsen en bromfietsen mogen niet, omdat uw kind hierbij kan vallen.

School

Na ontslag kan uw kind weer vrij snel naar school. Het is voor iedereen verschillend of dit hele dagen lukt of dat het moet worden opgebouwd.

Het verwijderen van de externe fixateur

Dit gebeurt onder algehele verdoving (narcose) of regionale verdoving (ruggenprik). Hiervoor is een opname nodig van één of meerdere dagen op de kinderafdeling. Na het verwijderen van de fixateur worden de pengaatjes zorgvuldig gereinigd om littekens te voorkomen. Als de pengaatjes droog zijn (meestal na 48 uur), mag weer worden gedoucht. Soms is gips of een beschermende brace nog noodzakelijk.

Fysiotherapie blijft nodig. Ga tot een jaar na de behandeling niet met de littekens in de zon (of zonnebank) zitten. De littekens kunnen dan verkleuren, waardoor ze goed zichtbaar blijven.